Edukacja finansowa – Czy i kiedy warto?
Zgodnie z danymi dotyczącymi poziomu oszczędności polskich gospodarstw domowych można określić, że w budżecie przeciętnego mieszkańca w Polsce nie ma zbyt wielu oszczędności. Wskaźnik oszczędności gospodarstw domowych (Household saving rate), publikowany przez Eurostat, definiowany jako część dochodów przeznaczana na oszczędności w Unii Europejskiej (28 państw) wynosi 10,35. Dla krajów należących do strefy euro, wartość ta to aż 12,64. W przypadku Polski wynosi on zaledwie 2,02, pozostawiając nasz kraj daleko w tyle za pozostałymi krajami UE (dane za 1 kwartał 2019 r.).
Niestety, wielu Polaków nie rozumie zasad funkcjonowania poszczególnych produktów oszczędnościowych i inwestycyjnych, a także nie umie rozpoznawać potencjalnych zagrożeń z nimi związanych. Jako przykład potwierdzający ww. tezę można przytoczyć problem frankowiczów, kłopoty z polisolokatami, popularność tzw. kredytów chwilówek, czy szereg afer związanych z piramidami finansowymi.
Wszystkie wyżej wymienione elementy prowadzą do prostego wniosku: konieczne jest prowadzenie stałej edukacji ekonomicznej Polaków.
W procesie edukowania prowadzącym do nabywania przez człowieka funkcjonalności finansowych istotnego znaczenia nabiera zastosowana metoda dydaktyczna oraz zakres przekazywanej wiedzy i związanych z nią umiejętności oraz kompetencji.
Jak wskazują wyniki badań, przeprowadzonych przez the Money Advice Service , na młodzieży brytyjskiej w wieku 14-17 lat, większość dzieci posiada wiedzę na temat najbardziej znanych produktów finansowych, takich jak rachunki bankowe oraz karty kredytowe i debetowe. Jednak istnieje tu wyraźna luka w znajomości mniej popularnych produktów oszczędnościowych i inwestycyjnych. Dodatkowo w ramach badania wskazano na niskie kompetencje uczniów w zakresie planowania wydatków. Wydaje się zatem zasadne zwiększenie wiedzy, umiejętności i kompetencji uczniów w zakresie efektywnego zarządzania finansami osobistymi, w tym z wykorzystaniem instytucji i instrumentów finansowych.
Zastosowanie określonych metod nauczania związane jest ze sposobem w jakim dziecko uczy się w danym wieku i co jest w stanie opanować. Zakres oraz sposób przyswajania nowej wiedzy ewoluuje, w miarę jak wchodzi w kolejne etapy rozwoju. Zależność ta dotyczy także nabywania kolejnych elementów tego co nazywamy funkcjonalnością finansową człowieka.
W wieku 13-21 lat (nastolatkowie i dorosła młodzież) wiedza finansowa i umiejętności decyzyjne są najważniejszym elementem rozwoju funkcjonalności finansowych. W miarę jak młodzież zaczyna podejmować konsekwentne decyzje finansowe, uczenie się o zarządzaniu finansami osobistymi nabiera istotnego znaczenia. Oczywiście w okresie nastoletnim, zdolności poznawcze, takie jak przetwarzanie informacji i pamięć, nadal się wzmacniają. Dalszy rozwój funkcji wykonawczych powoduje, że młodzież może w pewnych okolicznościach wykazywać się funkcjonalnością poznawczą na poziomie dorosłego człowieka, ale nadal brakuje im zdolności do kontrolowania bodźców, zwłaszcza w czasie silnych emocji.
Zwiększająca się interakcja ze światem finansów oraz konieczność podejmowania decyzji finansowych pozwala nastolatkom zapoznać się z podstawowymi strategiami podejmowania decyzji finansowych, i dalej rozwijać nawyki i zasady finansowe.
W tym wieku funkcjonalności finansowe powinny być rozwijane przez formalne nauczanie (szkoły) oraz usystematyzowane uczenie się przez przykłady, oparte na rzeczywistych decyzjach finansowych, realizowanych samodzielnie, ale pod nadzorem eksperta/nauczyciela (Experiential learning). Istotna jest także możliwości praktycznego uczenia się zachęcają dzieci i młodzież do podejmowania inicjatyw, podejmowania decyzji, doświadczania wyników swoich wyborów w bezpiecznym środowisku i uczenia się poprzez refleksję. W tym kontekście, początkowo prowadzone wykłady i możliwość stałego dostępu do materiałów i sprawdzenia się przez odpowiednio przygotowane testy, za pośrednictwem portalu stanowi właściwą podstawę do pozyskania odpowiedniej wiedzy. Natomiast proponowana gra decyzyjna, jako interaktywne środowisko łączące zdobytą wiedze z procesem podejmowania realnych decyzji finansowych, w największym stopniu spełnia założenia efektywnego zdobywania funkcjonalności finansowych dla młodzieży w wieku 13-15 lat.
Tag:projekt